Het onalledaagse van een balkon bij Henk Weltevreden

Wie van Henk Weltevreden de rubriek 'locatie' las in het derde nummer van Bühne met als titel 'Brief naar de exosfeer', kijkt niet helemaal vreemd op van de titel van zijn onlangs verschenen novelle: Het Balkon. Weltevreden zoekt het kennelijk in de ruimte, zal menigeen dan denken, meer bijzonder in de hoogte.

Met Het Balkon is echter meer aan de hand. In dit verhaal van nog geen 75 pagina's dwingt de filosoof en wereldreiziger Henk Weltevreden ons als het ware om, via het centrale personage, over onze eigen wensen en verlangens na te denken. Hij nodigt ons daarbij uit om ons te ontdoen van clichés en alledaagse begrippen, en woorden opnieuw te proeven. Wat betékenen ze voor ons? Welke associaties roepen ze op? Ingesleten uitdrukkingen over een balkon als "zet maar op het balkon", "we zitten in de zomer 's avonds altijd nog even op het balkon", "wij hebben een balkon op het zuiden", krijgen bij Weltevreden een heel andere dimensie.

"Wijze mensen praten over ideeën. Gemiddelde mensen praten over gebeurtenissen. Anderen praten over mensen. Ik wilde niet over mensen praten, of gebeurtenissen bespreken. Ik wilde ideeën, mooie ideeën ontmoeten, bekijken, ernaar luisteren, ze ruiken en aanraken. (...) Toen kwam de ingeving. Mijn leven zou in het teken staan van het fenomeen balkon."

Voor het centrale personage is een balkon metafoor voor ontstijgen uit het wat suffe, kleinsteedse Maassluis waar hij opgroeit. Het zijn de benauwde jaren vijftig en begin jaren '60, waarin de samenleving langzaam maar zeker zijn vaste bakens zal verliezen door de protestgeneratie. Het is op een balkon in een van de mooiste huizen van Maassluis, waar de dan twaalfjarige een aai over zijn bol krijgt van William V.S. Tubman, president van Liberia. Door een sprong in de tijd wordt het balkon tevens een metafoor voor seksuele vrijheid, hoog boven iedereen en in de open lucht wordt in de jaren '70 de liefde bedreven. De Noord-Koreaanse leider Kim Il Sung zwaait vanaf een balkon naar zijn geselecteerde trouwe onderdanen.... hier staat het balkon voor macht, voor je bóven anderen stellen, evenals het geval was met Nicolae Ceausescu, aan wiens dictatuur in 1989 door een executie in koelen bloede een eind kwam.

Niet zonder betekenis staat op het omslag van Het Balkon een foto van een enorm verlaten, roestig schip dat vastliep op een atol in Oceanië, voor de kust van Tuvalu. We kijken naar het balkon van deze Noord-Koreaanse "roestbak die Pyongyang heeft achtergelaten". Want brengt de fascinatie voor balkons de zo gehoopte vrijheid en het grote inzicht? We mogen concluderen dat de levensreis en de zoektocht naar de waarheid in de visie van Weltevreden nooit ophoudt. Het liefst intussen wél genietend van oneindige vertes.

MdB

Henk Weltevreden bij de plek waar Lucy werd gevonden, de oermens