Wokabulary - Floris van den Berg
Binnenkort verschijnt 'Wokabulary' van Floris van den Berg
Hier alvast een voorproefje:
_______
Titania strikes again
De dreiging van een culturele revolutie van de woke jeugd
It is crucial that we all work togetherto ensure that this pandemic does not distract us from the far more serious problem of people being misgendered in Twitter. Titania McGrath
In boekenkast van mijn ouders vond ik als puber Het rode boekje voor scholieren dat ik met rode oortjes las. Dit boekje was de Nederlandse pendant van het Rode Boekje van Mao, deze Nederlandse versie was geschreven door drie leraren. Er stond een hoofdstuk in over seksuele voorlichting dat ik met grote interesse las: het was veel beter en openhartiger dan alles wat ik tot dan toe had meegekregen. Er stonden opruiende teksten over opstand tegen ouders, leraren en autoriteiten. Ik vond het wel fascinerend, maar toch niet echt geweldig. Naast het rode boekje stond in de boekenkast een klein groen boekje: het Groene boekje, met als ondertitel ‘nuchter protest tegen het rode boekje’. Dat boekje was inderdaad een nuchter protest waarin de oproep tot protest werd getemperd. Het groene boekje was wel saaier en bevatte ook geen aanvulling op de seksuele voorlichting van het rode boekje. Het rode boekje bevatte de ideologie van de culturele revolutie in China. Die term ‘culturele revolutie’ klinkt nog wel mooi, maar het was terreur, guerrilla en bruut geweld door jongeren tegen ouderen en vooral tegen de cultuur van de gevestigde orde. Mao juichte dit toe. In het boek Wilde Zwanen van Jung Chang wordt dit in alle gruwelijkheid verhaald. Het boek is zo gruwelijk dat ik het nooit heb uitgelezen.
Aan het rode boekje moest ik weer denken toen ik Titania McGrath’s boek My First Little Book of Intersectional Activism(2021) las. Maar, om het ingewikkeld te maken, dat boek is satire. Niet echt dus. Of toch weer wel. Lopen we het risico een culturele revolutie te ontketenen zoals in China onder Mao, of loopt dit, net als het doorgeslagen extreem linkse activisme in de jaren zeventig van de twintigste eeuw, met een sisser af en verandert er uiteindelijk niets in de samenleving.
Na het boek Woke houdt ook dit nieuwe boek van Titania McGrath mij ernstig van mijn werk. Gelukkig is het boek niet zo dik. En weer heb ik er hardop om gelachen. Het is dan ook ‘beautiful classic satire’ zoals een aanbeveling van komiek Ricky Gervais op de achterkant van het boek vermeldt. Titania is opnieuw een creatie van Andrew Doyle. My First little book is een parodie op de hedendaagse links activistische kinderboeken en het is een kritiek op de hele woke beweging, met name in de intersectionele, postmoderne, hoofdstukken en, niet te versmaden, enkele activistische gedichten van Titania himself. Doyle kiest voor de hyperbool en voor absurdisme. Dat absurdisme is zo grappig omdat het soms zit in wat Titania/Doyle beweert, en dan weer in wat de intersectionele protagonisten zelf doen of beweren. Kijk maar naar de parade van helden die Titania opvoert: Alyssa Milano, Greta Thunberg, Robin DiAngelo, Meghan Markle, Veronica Ivy, Jo Swinson, Linda Sarsour en Jessica Yaniv. Ook ‘Islamofeminist’ Linda Sansour staat er in. Zij is een goedgebekte Amerikaanse moslima die betoogt dat ze uit vrije wil een hoofddoek draagt, dat feminisme en islam samengaan en dat kritiek op islam gelijk staat aan islamofobie. Dat zijn namen die inderdaad in het woke debat hun stem doen gelden (al vind ik dat Greta en niet tussen hoort, maar daarover later meer). Maar tussen de helden staan namen als Abraham Lincoln, Abū Bakr al-Baghdadi, Tomás de Torquemada en, als afsluiting Jozef Stalin. Dat de dictator in de Sovjet-Unie ertussen staat is, denk ik, om aan te geven dat hoe goed bedoeld de wokery ook is, het leidt tot een totalitaire samenleving waarvoor er geen plaats is voor afwijkende meningen, gedragingen of zelfs maar gedachtes.
Net als in de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw lijkt er nu weer sprake te zijn van een culturele en morele generatiekloof. Veel jongeren – maar vermoedelijk geen meerderheid – kiezen voor een frontale aanval op de gevestigde orde. De opstand van jongeren heeft zelfs een eigen woord gekregen: ‘youthquake’ en dat was ook het woord van het jaar in 2017 volgens Oxford Dictionaries. In plaats van met stenen te gooien en posters te plakken, kiezen ze nu voor nieuwe wapens: Twitter, Instagram, Facebook, comments op YouTube en, niet te vergeten, klagen en klikken bij werkgevers.
Als lezer hoop je (ik hoop tenminste dat je dat ook hoopt) dat het bij deze satire blijft en dat het geen werkelijkheid wordt. Het lijkt erop dat naast de coronapandemie een wokepandemie woedt – het American virus zou je kunnen zeggen, want de eerste uitbraakhaarden waren in de Verenigde Staten. Inmiddels verspreidt het zich razendsnel en wereldwijd, of misschien is dat niet helemaal correct: vooral in de westerse wereld is men gevoelig voor dit virus. Dit is de droom van Titania:
I have a dream that little children will one day live in a nation where they will be judged not by the content of their character, but by the colour of their skin, in order to fulfil diversity quotas and deconstruct the inherent toxicity of whiteness. (p. 9)
Socioloog Robin DiAngelo behoort ook tot] de helden van Titania. DiAngelo is een pionier van Whiteness Studies. Hier een echte uitspraak van DiAngelo: ‘White people assume niceness is the answer to racial inequality. It’s not.’ (p. 22). ‘In other words, there is nothing more racist than when white people insist on treating black people as equals.’ (p. 22) Titania komt met een over-the-top voorstel om ongelijkheid op te heffen:
Given the horrible disproportionate number of black and Hispanic convicts in the US, we need to urge all white people to take up mugging so that we can develop a more representative prison population. (p. 25)
Een tegenwerping hierop zou vermoedelijk zijn dat blacks en Hispanics lijden onder institutioneel racisme en daardoor als vanzelf terecht komen in de criminaliteit en door het rechtssysteem disproportioneel strenger gestraft worden dan witte mensen.
Hilarisch is het stukje over de eerste vrouwelijke president van Amerika: Abraham Lincoln. Titania besluit dat Lincoln een vrouw was. Daar heeft zij geen bewijs voor: ze vindt dat gewoon. Ze noemt dit ‘retrospective transitioning’: het toekennen van gender is immers een subjectief proces, volgens de wokery ideologie althans: ‘[…] you can choose an individual from history and assign them a new identity in order to make them more representative of minority groups.’ (p. 28) Wellicht komt er nog een volgend boek van Titania over Antieke Wijsbegeerte: ‘I’m thinking of writing a book about how the Ancient Greek philosophers were actually a group of black lesbian vegan insurrectionists.’ (p. 28).
Titania legt uit: ‘Debate is a form of violence.’ (p. 41) Titania wil ook helemaal geen debat; ze wil dat haar opponenten het zwijgen wordt opgelegd. Vandaar dat Stalin in de lijst met haar helden staat. Nu kun je denken dat het een zwaar overtrokken uitspraak is, ‘Debate is violence’, maar als mensen denken dat woorden gewelddadig zijn en dat er daarom speech codes moeten zijn met wat je wel en vooral niet kunt zeggen, dan is er überhaupt geen mogelijkheid voor een debat. In plaats van een debat kun je je opponent beschuldigen van racisme, van fascisme of seksisme: ‘If I ever have one slight point of political disagreement with somebody, that’s enough for me to know that they’re a Nazi.’ (p. 41)
De essentie van het debat over vrijheid van expressie wordt door Titania krachtig neergezet: ‘Why should those with the wrong opinions be free to express themselves?’ (p. 45) Dit argument kom je – helaas – vaak tegen. Een variant daarop is: ‘Why should those who knowingly offend others be free to express themselves?’ Waarom zouden mensen de vrijheid moeten hebben om dingen te zeggen die anderen niet leuk vinden, die niet waar zijn of foute meningen mogen verkondigen? Het is toch veel beschaafder als mensen geen foute meningen uiten of dingen zeggen die anderen pijn doen? Wie zo denkt is al flink op weg naar totalitarisme. Immers: wie bepaalt wat een goede opinie is? Wie bewaakt wat wordt gezien als waarheid? Wie bepaalt wanneer iets kwetsend of beledigend is? Wokery wil het publieke debat versmallen – door cancelling – om onwelvoeglijke meningen te weren. ‘The very concept of ‘free speech’ is a racist dog whistle.’ (p. 45) ‘Censorship is the key to freedom.’ (p. 50) En: ‘Militant state control of citizens’ speech is a small price to pay to enforce a tolerant society.’ (p. 65)
Suffragette Emmeline Pankhurst is opgenomen in de haar heldenparade, maar volgens het woke morele gelijk deugd natuurlijk niemand, behalve Titania. Emmeline was getrouwd en haar mans naam had aangenomen. Volgens het intersectioneel feminsime van Titania deugt dat niet, want: ‘All married women are slaves. All married men are slaveowners. And bridesmaids are essentally SS guards in taffeta.’ (p. 52)
In de woke-ideologie wordt gender opgevat als een sociale constructie: ‘[…] gender is a social construct designed by the patriarchy to impose a rigid hierarchy onto humankind.’ (p. 80) Je zou kunnen denken dat deze parodie niks met de werkelijkheid te maken heeft, maar onlangs vernam ik van een vriend wiens collega zwanger is en waarop de echo had uitgewezen dat het gaat om een baby met een piemel: de ouders willen de baby echter niet aanduiden als ‘jongen’ maar het genderneutraal opvoeden zodat de baby zelf het gender kan bepalen (en eventueel de piemel verwijderen).
Critici van wokery vallen nogal eens over contradicties in opvattingen van sjw’s, maar die vertrekken hierover geen spier. Zij lijken hiermee op gelovigen die ook geen enkele moeite hebben met inconsistenties in de set van ideeën die bij hun geloof hoort horen. Het accepteren van inconsistenties is een emotionele investering: je geeft aan dat je zo gehecht bent aan deze opvattingen dat het je niet uitmaakt dat ze niet logisch of consistent zijn. Filosofen echter, mits zij niet besmet zijn met de postmoderne corrosie, liggen wakker van inconsistenties omdat zij juist streven naar consistentie. Wie het streven naar consistentie overboord gooit, gooit daarmee rationaliteit overboord. Consistentie is namelijk een noodzakelijk onderdeel van rationaliteit. Titania vat het nog eens samen: ‘Still confused? If so, it’s because you’ve been taught to believe that contradictions are bad, whereas in fact they ought to be embraced. If you can’t hold two seemingly incompatible ideas in your head at the same time then there’s no way you can be an intersectional activist.’ (p. 81)
Wokery wordt, althans door critici (zoals ondergetekende), wel vergeleken met de Spaanse inquisitie. Doyle kiest ervoor om Titania de Spaanse grootinquisiteur, de Jezuïet Tomás de Torquemada, op te laten nemen in haar woke heldenparade. De inquisitie ging, volgens Titania, immers ook om social justice. ‘Tomás laid the groundwork for today’s “cancel culture”, an important strategy by which we might purge society of those who express bad thoughts.’ (p. 102) Titania schrijft dan de onvergetelijke woorden:
People always go on and on about the importance of free speech, but when I say that it should be illegal to express offensive ideas I’m told to shut up. This is a clear case of a double standard. (p. 102)
Om te voorkomen dat het een lezer mocht ontgaan wat er mis is met bovenstaande redenatie, leg ik het maar nog even uit. Elk spel heeft basale regels. Als je afspreekt om te gaan voetballen, dan mag je - met uitzondering van de doelman - de bal niet met je handen aanraken. Als je met elkaar afspreekt dat je in een liberale samenleving wilt wonen met een zo groot mogelijke vrijheid voor ieder individu, dan betekent dat dat de basale regel is dat iedereen mag zeggen wat z/hij wil. Je mag wel pleiten voor een beperking van de vrijheid van meningsuiting, maar zo’n verbod mag en kan niet worden ingevoerd. Tenminste wanneer je vast wilt houden aan de wens om een liberale samenleving te behouden. Wanneer je een totalitaire samenleving nastreeft is het beperken van de vrijheid van expressie een noodzakelijke vereiste. Fukuyama, filosoof van de liberale democratie, schrijft: ‘Liberal democracies are committed to protecting the right to say anything you want in a marketplace of ideas, particularly in the political sphere.’ (Identity, p. 116). Dictatuur en vrijheid van expressie gaan niet samen. De voorstanders van wokery lijken niet doordrongen van de basale spelregels van de liberale democratie waarbij de vrijheid van expressie dus ook onaangenaam kan zijn en zelfs pijn kan doen. Vergelijk het met het meedoen aan een potje voetbal waarbij blijkt dat jij het op moet nemen tegen professionals die het ene na het andere doelpunt scoren. Als jij ervoor kiest de bal met je handen op te pakken en over de doellijn te rennen uitroepend dat het anders niet eerlijk is en dat je je diep verdrietig voelt dat je zo vernederd wordt, dan zullen mensen concluderen dat je geen voetbal meer speelt. Sjw’s zullen dat probleem niet zien. En dat ís dus juist het probleem.
Doyle laat via Titania zien dat sjw’s nogal eens het gevoel voor verhoudingen missen. Titania overdrijft, maar die overdrijving maakt het punt duidelijk dat sjw’s zich heel erg opwinden over pietluttigheden of incidenten: stormen in een glas water. Much ado about nothing. Dat blijkt wanneer Titania zich vergelijkt met Mandela: ‘I feel a particular affinity for Nelson, because I was once suspended from Twitter for a whole day. The experience was traumatic and lasting, and helped me to understand how he must have felt.’ (p. 106)
Titania citeert Ezechiël 23:20, in het Engels, ik heb het nagezocht. Dit staat er in de Nederlandse vertaling: ‘Ze verlangde terug naar haar minnaars daar, die zo zwaar geschapen zijn als ezels en hun zaad lozen als hengsten.’ De passage zou zo van De Sade kunnen zijn. Grappig om te bedenken dat christenen nogal eens zedenmeesters zijn en pornografische en obscene literatuur en kunst willen censureren.[1] Lees heel Ezechiël 23 maar eens door. Ik neem me voor bij een volgende gelegenheid wanneer ik spreek voor christenen, de genoemde passage voor te lezen.
Dat Stalin in de opsomming staat leek me aanvankelijk overdreven. Net als de claim dat een studentenvereniging in Engeland beweerde dat ‘Gulags were places were people could learn about social justice.’ Ik zocht de genoemde LGBTQ groep van Goldsmiths University Student Union op en ik vond inderdaad het desbetreffende citaat en een lang artikel over deze casus. Het betreft hier dus Engelse studenten van nu die aan een universiteit studeren en die pertinente leugens spuien. Ideologische verdwazing. Ik begrijp daarom Doyle’s besluit om ook Stalin toe te voegen. Het doet mij denken aan de film The Wave (1981)[2] die ik op de middelbare school meerdere keren bij maatschappijleer kreeg voorgeschoteld. De film gaat over een middelbare school in Amerika waar de geschiedenisleraar tijdens een les over de Tweede Wereldoorlog een experiment gaat doet: zonder het te woord te gebruiken voert hij een fascistisch regime in met autoritaire machtsverhoudingen, militarisme en strenge regels. Veel leerlingen gaan hierin mee, sommige leerlingen floreren zelfs in het systeem. Een kleine minderheid van de leerlingen verzet zich hiertegen maar ze worden door de meelopende leerlingen ernstig tegengewerkt. De climax zit erin dat er een grote manifestatie is georganiseerd, met veel vlaggen, waarbij de nieuwe leider zal worden gepresenteerd. Op een groot scherm verschijnt hij dan: Hitler. Einde oefening. Veel leerlingen zijn over hun toeren. Er wordt gehuild en de geschiedenisleraar licht zijn experiment toe. En zo werden wij gewaarschuwd om niet mee te lopen met fascistoïde praktijken. Misschien moeten ze die film maar eens vertonen op Goldsmiths College. Al zullen zij menen dat Stalin zich juist tegen het fascisme keerde. Als je eenmaal gekozen hebt voor een absurd dogma, zul je alles slikken om erin te blijven geloven.
In de conclusie vat Titania het nog eens fijntjes samen. En nu maar hopen dat deze satire totaal niets met de woke cultuur in de werkelijke wereld te maken heeft:
If you are a white male you are an oppressor and should self-flagellate regularly to atone for your crimes. And if you are straight you need to accept that your very existence is a form of tyranny against LGXTQIA+ people. If you think having a penis automatically makes you a boy then you know fuck all about human biology. (p. 151)
Waar ik me geheel kon vinden in de satire van Doyle’s]/Titania’s vorige boek, Woke, kon ik daar deze keer niet helemaal in meegaan. Ik heb drie punten van kritiek of in ieder geval terughoudendheid.
Ten eerste de sneren naar veganisme. Titania is vegan, net als veel van de sjw’s die een hak worden gezet. Ik ga mezelf niet herhalen, maar het morele gelijk bevindt zich toch echt aan de kant van veganisme en niet aan de kant van de carnisten. Aangezien de bio-industrie een ongelofelijke poel des verderfs is, zowel door het leed van de dieren als door de enorme negatieve invloed die deze industrie heeft op het milieu, is veganisme een morele noodzaak. Dat veganisten soms (of misschien wel vaak) hun veganisme combineren met epistemologische dwaalwegen van woke waarheids- en cultuurrelativisme is mijns inziens minder erg dan dat logische scherpslijpers carnist zijn. Carnisten veroorzaken ondubbelzinnig en direct leed aan anderen.
Ten tweede Doyle’s kritiek op de Brexit. In interviews en lezingen van Doyle op internet betoogt hij dat hij – als een van de weinige linkse progressieven ‒ voorstander van Brexit is. Ik zie ook wel dat er veel op de EU is aan te merken, maar een samenwerkingsverband om de problemen van klimaatverandering en migratie collectief op te lossen en te voorkomen dat er oorlog in Europa komt is belangrijker – denk ik – dan dat staten zich terugtrekken op hun eigen terrein.
Ten derde doet Doyle het voorkomen alsof ook het belang hechten aan milieuproblematiek en klimaatrechtvaardigheid deel uitmaakt van woke en daarmee op de hak genomen mag worden. Ik denk dat de milieuproblematiek veel prangender is dan het gevaar van wokery van links of zelfs van het gevaar van rechts-extremisme. Er is bij de milieubeweging een neiging tot wokery, zoals bij Extinction Rebellion, maar, zoals gezegd, de ecologische crisis is zo urgent en alomvattend dat deze onvolkomenheden daarbij in het niet vallen.
Het is belangrijk om twee soorten kritiek uit elkaar te halen – wat bij Doyle niet altijd het geval is: interne en externe kritiek. Bij interne kritiek gaat het om kritiek binnen het debat: zoals kritiek op de EU, op (intersectioneel) feminisme, op de parlementaire democratie, op dierenrechtenactivisme en op de milieubeweging, maar zonder deze geheel te verwerpen zoals dat bij externe kritiek het geval is.
Ik heb veel plezier gehad aan de manier waarop Doyle het interesectioneel activisme op de hak neemt in dit zogenaamde kinderboek. Doyle schiet door in zijn kritiek op wokery door zaken als veganisme en milieuproblematiek er ook onder te scharen of te menen dat kritiek op Brexit je in het woke kamp plaatst. Maar je kunt er in ieder geval wel mee lachen. Hopen dat het lachen ons niet vergaat wanneer zich de woke culturele revolutie ontketent.
Reacties
Een reactie posten