Wim Zaal – 86 jaar in de beschaving

Wim Zaal – 86 jaar in de beschaving

Zojuist bereikte ons het droevige nieuws dat onze auteur Wim Zaal ons ontvallen is. Afgelopen maandag is hij onverwachts overleden. Zaal was jarenlang cultuur- redacteur bij Elsevier en schreef vele boeken over wat hij noemde ‘ de rafelrand van de geschiedenis’, met een voorkeur voor paradijsvogels, zieners en oplichters. Zaal was een markante figuur, een groot verteller en kon kleine geschiedenissen groot maken. Hij was eigengereid, de enige auteur bijvoorbeeld, die bij Aspekt binnen gewoon een sigaret opstak, alsof we nog in de jaren 80 leefden. Maar niemand die er wat van zei want hij had een natuurlijke vanzelfsprekendheid over zich die je in zo’n geval niet tegensprak. Daarbij was er altijd veel te bespreken, een nieuw boek, een nieuw manuscript, dat hij met taxi altijd helemaal uit Muiden kwam brengen. Ik kende Zaal nog vanuit mijn journalistieke tijd. Ik schreef toen vaak samen met Marcel Reijmerink stukjes voor Elsevier, meestal boekrecensies. Zaal plaatste ze prompt. Op mijn verzoek schreef hij zijn memoires, "Zestig jaar in de beschaving", dat in 2002 verscheen. Bescheiden als hij was telde het boek slechts 175 pagina’s, maar het was wel een typisch Zaal-meesterwerk. Hij schuwde ook geen ‘moeilijke’ onderwerpen, zoals zijn werk over de Nederlandse Fascisten. Dat verscheen in een tijd dat men daar met een boog omheen liep. Het leverde hem boze stukken op, maar hij ging dapper voort. Zijn toon was altijd relativerend. Zijn laatste werk voor Aspekt was "Bevlogen bedriegers", met Madame Blavatsky op het omslag. Mijn laatste brief van hem kreeg ik op 2 september. Ik had hem een aantal vragen gesteld over Martin Ros, voor de biografie die ik aan het schrijven ben. Ik zie ze nog samen zitten, Zaal en Ros, op een bankje in Utrecht, waar bij een crematorium door Peter Meijer een literaire middag was georganiseerd. Ze hadden elkaar een tijdje niet gezien en het werd een geanimeerd gesprek, waar de toonhoogte steeds hoger werd. Ik sloeg ze gade vanaf een afstandje en besloot ze niet te storen. Ze zijn er beiden niet meer, deze grote mannen. Hun teksten blijven.