Dichten over tijd en vergankelijkheid: Tine Hertmans en Frank Heine

Van de dichteres Tine Hertmans verscheen onlangs de bundel Dansen in het zonlicht, gedichten over leven en liefde. Hertmans, die door een publiek van kenners graag wordt gelezen, geeft met deze titel een positief signaal af. De mens is primair gericht op 'Over-leven' en liefde is daarbij een essentieel ingrediënt. Dit weerhoudt haar er niet van om ook weemoed in haar werk te laten doorklinken, vooral daar waar het gaat over tijd - de tijd als een constante in ons bestaan en die ervoor zorgt dat het leven nooit volledig vrij kan zijn van het besef dat ons leven vergankelijk is. In het voorjaarsnummer van Bühne verscheen ondermeer haar gedicht hierover:

tijd

in het timbre van de dagen
die vervlakken en vervagen

op het ritme van de tijd
dans de salsa, heb geen spijt

van het niet geleefde leven
we zijn hier allen maar voor even

op dit kosmisch punt aanbeland
op de blauwe planeet gestrand

met een universeel gegeven
gewond of niet, verder leven

met een ticket zonder retour
ligt ons sterven op de loer

bij het vallen worden we opgeraapt
als dode bladeren bijeen geschraapt

onze laatste adem verspild
ons zwijgen voor eeuwig verstild

Zo op het oog hebben Tine Hertmans en Frank Heine niet veel overeenkomsten. Heine is bijvoorbeeld geen dichter pur sang: van hem verschenen onder meer de romans Hemelzangen en recent nog Gat in de golven. Proza en poëzie liggen echter bij sommige auteurs minder ver uit elkaar dan men soms kan denken: Heine heeft iets met taal en beeld - in zijn schrijven een poëtische inslag ook. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er bij hem gedichten onstaan. Ook hierin zijn tijd en vergankelijkheid thema's die hem bezighouden. Zoals in het gedicht 'Ouderdom' - eveneens gepubliceerd in het voorjaarsnummer:

Ouderdom
Voor mijn broer

Ik droomde dat het vroeger was
jong, onschuldig, ongeschonden,
mijn broer en ik, zo klein, we stonden
tot onze knieën in het hoge gras.

Intens gelukkig van een duin gegleden
waarna je in de wolken las
dat het een warme zeewindzomer was
van haast een mensenleven lang geleden.

Ontwaakt is het weer gewoon vandaag,
waar zou je het eigenlijk nog voor doen
gedeprimeerd met zorgproblemen.

Het opstaan gaat oneindig traag
mijn broer gaat weldra met pensioen
en ik moet zo mijn pillen nemen.

Lezen van gedichten is ook: lezen wat er - niet - staat. Bij Heine kan de  ironie ons niet ontgaan en bij Hertmans de weemoed niet. Maar ook bij Hertmans klinkt positiviteit door. Omgaan met tijd en vergankelijkheid is immers de onvermijdelijke constante in ons bestaan. (MdB)